خانه تاریخ، فرهنگ و هنر علیشاه سلطانی: الهیات مسیحی ، فلسفه نیست

علیشاه سلطانی: الهیات مسیحی ، فلسفه نیست

0
1027

حدود هفتصد تا هزار سال از ۳۰۰۰ سال تاریخ ثبت شده فلسفه غرب را امروزه فلسفه قرون وسطی یا فلسفه سدههای میانه اروپا مینامند . این دروره همچون شبی تیره و ظلمانی میان عصر باستان و دوره رنسانس قرار داشت . تفتیش عقاید یعنی انگیزاسیون آن در پایان موجب مرگ و اعدام سی هزار نفر فقط در اسپانیا شد . در کشور پرتقال تا قرن ۱۹ روشنگران و مبارزان منتقد دین مسیح را بقتل میرساندند .

نظام اجتماعی حاکم در اکثر اینگونه کشورها سیستم فئودال-پادشاهی بود .عنوان قرون وسطی را گویا اولین بار هومانیستها بکار بردند و آنرا زمانی میان سالهای ۱۴۹۲-۴۷۶ میلادی دانستند . با بسته شدن آکادمی افلاتون در سال ۵۲۹ میلادی توسط سازمان کلیساها ، عصرباستان رسما به پایان رسید .

دین مسیح برای تعریف و تفهیم و اثبات ادعاها و مقوله های مذهبی خود نیاز به فلسفه را در آغاز احساس نمود . آنها میگفتند فلسفه نه تنها باید از الهیات پشتیبانی کند بلکه نوکر آن نیز است . چون علم نتوانست نفی خدا را ثابت کند تمام شاخه های علوم، زمانی مفید هستند که در خدمت الهیات باشند .

در طول سدههای میانه، رمانتیک شرقی ومسیحیت قرون وسطای غرب ،عقیده و علم باهم سرشاخ شدند و الهیات به رقابت با فلسفه پرداخت . به نظر آنان انسان می بایست نخست ایمان بیاورد و سپس دنبال شناخت برود . گروهی از پدران مقدس کلیسا کتاب انجیل را اتوبیوگرافی و زندگینامه خصوصی خدا دانستند و میگفتند در آن دنیا انسان شخصا با خدا دیدار و ملاقات خواهد کرد . گروهی دیگرپیشنهاد میکرد که دولت مذهبی و الهی باید شرایط رفاه و صلح راتهیه کند تا مردم دنیال تقوا و پرهیزکاری و صواب و عبادت بروند .

از جمله مشخصات تاریخی سدههای میانه این بود که بعضی از دولتها و شهرها برای نخستین بار بوجود آمدند . ناسیونالیسم و ملی گرایی در میان بعضی از خلقها ریشه آگاهانه زد و به دلیل رشد و شکوفایی نسبی در بعضی از جوامع، دانشگاه و مدارس مذهبی برای اقشار مرفه به راه افتاد .

اغاز زمانی قرون وسطا نیز مورد اختلاف نظر است . بعضی انرا سال ۳۸۰ میلادی میدانند چون کنستانتین قیصرروم مسیحیت را دین رسمی و دولتی امپراتوری خود اعلان نمود . با بقدرت رسیدن روحانیون و پدران مقدس برای اداره جامعه، نیاز به ساختن کلیساها شدت گرفت . پاپ رهبر کاتولیکها در سال ۱۸۷۹ نظریات توماس آکوین ؛ روحانی مسیحی را فلسفه رسمی کلیسا اعلان نمود .

مسیحیت در آغاز ادعا نمود که دین یک فلسفه جدید است . آنها کوشیدند در رقابت با فلسفه یونان و فلسفه باستان به سئوالات مشکل و بی جواب ۱۵۰۰ سال پیش پاسخ دهند . اگر پرهیزکاری یونانی قبلا  دانایی و عدالت و میانه روی و زیباشناسی و شجاعت بود ، تقواهای مسیحی شامل عشق و ایمان و امید گردید . به نظر آنها پایه تفکر نباید خرد و عقل بلکه وحی و پیام الهی باشد یعنی نخست ایمان و سپس شناخت .

شناخت میبایست بر اساس عقیده و ایمان استوار باشد . از جمله مقوله های مهم قابل بحث برای دین مسیح در آغاز پروسه تشکیل جهان و رابطه انسان با خالق بود . گروهی دیگر اعلان کردند که میخواهند وحی دینی را با ابزارعقلی پاسخ دهند .

در پایان اسکولاستیکها یعنی مدرسین مسیحی میخواستند الهیات را با فلسفه آشتی دهند .آنها فلسفه را هنرشیطانی نامیدند و میگفتند اگر انسان مخالف وجدان خود عمل کند خود را گناهکار می نماید . یکی از نظریه پردازان دولت عدل الهی آگوست مقدس بود که میان سالهای ۴۳۰-۳۵۴ میلادی زندگی نمود . او گویا شاگرد فکری مکتب مانوی بود.

مانوی ها طبق تعریف اروپائیان مکتبی نیمه فلسفی و نیمه مذهبی بود که جهان را به دو نیرو یا طبقه نیک و بد تقسیم میکرد . مانی خود میان سالهای ۲۷۶-۲۱۶ زندگی کرده بود . آگوست مقدس سعی کرد فلسفه را به دین وابسته کند . او مینویسد بجای شناخت از فیزیک و طبیعت و متافیزیک یعنی ذات جهان و اشیاء و اخلاق ، باید سراغ درس خدا شناسی و روح شناسی رفت .

به نظر آگوست مقدس تنها فایده فلسفه آن است که موجب عمق ایمان گردد . او میگفت سعادت فقط در دولت جمهوری الهی ممکن است . وی انسانها را به دو طبقه مذهبی تقسیم میکرد ؛ نجات یافتگان و لعنت شدگان . او باعث شد که سده های میانه از هومانیسم طبفاتی دوران باستان فاصله بگیرد و به مردم نصیحت میکرد که صبر جمیل داشته باشند چون برای ساختن جامعه آرمانی الهی نیاز به ابدیت و تمام طول تاریخ است .

در رابطه با فرهنگ قرون وسطی در منابع غرب پیرامون مفهوم خالق و خدا توضیحات گوناگونی داده شده مثلا در زبان لاتین به خدا دیوس میگفتند که به معنی صدا زده شده است . افلاتون و ارسطو آنرا نیروی تکاندهنده ثابت نام گذاشتند . در دین یهود ، یهوه یعنی کدخدای محل و سرقبیله که قابل رویت نیست، و در مسیحیت با کمک ترکیبی از دین یهود و فرهنگ یونان، خدا را رحمان و رحیم دانسته و آنرا نخستین حرکت دهنده جهان بشمار می آوردند .

تماس Falsaf@web.de

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آرشیو موضوع : تاریخ، فرهنگ و هنر

فراز و فرود زرتشت؛ از هند تا ایرانیکا

فراز و فرود زرتشت؛ از هند تا ایرانیکا

محققین کتاب اوستا را به چند بخش – ترانه ها (گاتها)، سرودها (جاشتها)، قوانین (اوید واتها)،  و صداها تقسیم کرده اند. ادعا میشود که در دین زردشت هرکس بدون مغ ها و روحانیون میتواند مستقیم با اهورامزدا رابطه برقرار کند. واژه آخوند عنوانی است از زبان چینی و آسیای میانه و به معنی واسطه و مبلغ مذهبی …

سراینده «سلطان قلب‌ها» در بستر بیماری

سراینده «سلطان قلب‌ها» در بستر بیماری

محمدعلی حافظ‌ الکتب که به محمدعلی شیرازی معروف است، در سال ۱۳۱۹ در شهر شیراز متولد شده و هم پیش از انقلاب و هم پس از آن، برای خوانندگان مطرحی ترانه سروده است. ترانه‌های «روزی تو خواهی آمد» با صدای محمد اصفهانی، «زیر آسمان شهر» با صدای امیر تاجیک، «وقف پرنده‌ها» با صدای قاسم افشار، «گمشده» با صدای مسعود …

داستان‌خوانی در کلن: معرفی رمان “سهم من”

داستان‌خوانی در کلن: معرفی رمان “سهم من”

نویسنده در پاسخ به این پرسش که چرا او که سالها به عنوان پژوهشگر مسائل روان‌شناختی و تربیتی کار کرده، به جای ارائه گزارش‌های تحقیقی به نوشتن رمان روی آورده، گفت: «گزارش‌‌های زیاد تهیه و منتشر کرده بودم. ولی مگر چند نفر آن گزارش‌ها را میخوانند و چه نتیجه‌ای داشت؟ طبیعی است که برای نوشتن رمان “سهم من” …

نیما یوشیج، افسانه‌سرای شعر امروز ایران

نیما یوشیج، افسانه‌سرای شعر امروز ایران

افسانه‌ی نیما منظومه‌ای است که در فرم با شعر کلاسیک فارسی اختلاف زیادی ندارد. بدعت نیما در افسانه اضافه کردن یک مصرع آزاد پس از هر چهار مصرع است تا به گفته‌ی او مشکل قافیه‌پردازی از بین برود. اختلاف مهمی که افسانه را به مانیفست شعر نوی ایران تبدیل کرده به تازگی نگاه شاعر به جهان، زمینی کردن …

ادبیات آرکائیک یونان و شاعرش؛ پندار

ادبیات آرکائیک یونان و شاعرش؛ پندار

آرکائیک واژه ای یونانی و به معنی قدیمی، کهن، و باستانی است. آن یکی از سطوح و پله های آغازین دوره ادبیات و هنر بود که مشخصه اش خلاصه نویسی و فشردگی بیان در فرم بود .پندار؛ شاعر پایانی این دوره میان سالهای 446 – 518 قبل از میلاد زیست. او …

دیدار پرویز پرستویی با بزرگان سینما، پنج تن سینمای ایران

دیدار پرویز پرستویی با بزرگان سینما، پنج تن سینمای ایران

 پرویز پرستویی که در اختتامیه جشنواره فیلم فجر سیمرغ‌اش را به عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، داود رشیدی، علی نصیریان و محمدعلی کشاورز اهدا کرده بود، در آستانه سال نو به دیدارشان رفت؛ بزرگانی که همیشه از آنها به عنوان “پنج تن بازیگری” یاد کرده و معتقد است دیگر در سینمای ایران مانند آنها تکرار نخواهد …

رونمایی از عکس منتشر نشده عارف قزوینی در سینما الوند همدان پس از ۸۴ سال

رونمایی از عکس منتشر نشده عارف قزوینی در سینما الوند همدان پس از ۸۴ سال

در ابتدای مراسم امیرشهاب رضویان، کارگردان سینما، ضمن اشاره به شخصیت‌های مهم تاریخی که در جنبش مشروطیت نقش داشته اند از جمله آقاسید جمال‌ واعظ‌همدانی که به اشتباه اصفهانی خوانده می شود، کلنل محمدتقی‌خان پسیان که رییس ژاندارمری همدان بوده و در جنگ تپه مصلی روسها را از شهر بیرون می کند، میرزاده عشقی شاعر انقلابی و آقاسید …

یاد پروین اعتصامی در زادروز شاعر

یاد پروین اعتصامی در زادروز شاعر

در 1000 سال اخیر اما نام 4 شاعر زن بیشتر بر سر زبان ها افتاد. ژاله قائم مقامی و پروین اعتصامی که اشعار کلاسیک می‌سرودند و اولی 5 سال پس از پروین درگذشت و خود پروین اعتصامی که در 35 سالگی و در سال 1320  چشم از جهان بست. دو نام دیگر هم آشنایند. فروغ فرخ زاد که …

درتاریخ ادبیات غرب ؛درغیاب ما، چه گذشت ؟

یاد پروین اعتصامی در زادروز شاعر

در دوره روشنگری سرانجام عقلگرایی حاکم شد . با کمک کانت بجای اتوریته های پیشین ، سازمانهای خردگرایی فعال شدند و عقل جای یقین های پیشین و دادههای پذیزفته شده الهی را گرفت . جنبش روشنگری یک حرکت عظیم اصلاحی یا انقلابی ، فرهنگی ، سیاسی ، و اجتماعی بود …

نامه ای به کانون نویسندگان زنان

نامه ای به کانون نویسندگان زنان

 ادبیاتی که با مشتهای گره کرده در جیب شعار دهد اندیشیدن را فراموش خواهد کرد و همچون چنگیز آیتماتوف اسطوره های ایل و دیار و وطن را وارد داستان و نوول باید نمود . باید باز هم به بحث فرم و …

 

پاسخ ترک

لطفا نظر خود را وارد کنید
لطفا نام خود را اینجا وارد کنید