انتشار کتابی تازه درباره محمدرضا شاه پهلوی به قلم اندرو اسکات کوپر

0
2393

کتاب زندگی شاه از کودکی تا به قدرت رسیدنش در سال ۱۳۲۰، ترورهای نافرجامش، حوادث ۲۸ مرداد، ازدواجش با فرح دیبا و در پایان ترک ایران را روایت می‌کند. در بخش دوم، نویسنده حوادث انقلاب و سقوط پادشاهی پهلوی را از منظر کسانی مانند رهبران انقلابی ایران، جیمی کارتر، ویلیام سالیوان (سفیر آمریکا در تهران)، فرح دیبا (یکی از کسانی که با او در کتاب مصاحبه شده‌است) و سایر خانواده‌های ایرانی و آمریکایی به تصویر می‌کشد. نگاه غالب نویسنده در کتاب این است که شاه، ایران را در مدت سلطنتش تبدیل به یکی از پنج قدرت برتر جهان نمود. این نگاه چالش‌برانگیز با نظرات دیگر نویسنده همراه است که می‌گوید شاه، بر خلاف آنچه مطبوعات و رسانه‌ها در دهه هفتاد میلادی به تصویر کشیدند، یک دیکتاتور مستبد نبود و برعکس، او را به عنوان یک اتوکرات خیرخواه، نگران کشور و مردمش می‌داند. کوپر نمونه‌هایی را ذکر می‌کند، از جمله انقلاب سفید شاه و ملت، که از نظر نویسنده، باعث افزایش ثروت مردم و سواد و حقوق زنان شد. کوپر به سایر اقدامات شاه نیز اشاره می‌کند، مانند گذراندن قوانین به گفته او سکولار و دادن آزادی بیشتر برای زنان و تشویق آن‌ها به رفتن به دانشگاه، تا جایی که در سال ۱۳۵۶ (۱۹۷۸) یک‌سوم جمعیت دانشجویان را بانوان تشکیل می‌دادند. نویسنده می‌گوید که سوءاستفاده از قدرت و شکنجه وجود داشته‌است، اما بسیار کمتر از آن بوده که …

انتشار کتابی تازه درباره محمدرضا شاه پهلوی


انتشار کتابی دربارهٔ محمدرضا شاه پهلوی
سقوط بهشت: پهلوی‌ها و آخرین روزهای پادشاهی ایران
پیمان حدیثی

به تازگی کتابی با نام «سقوط بهشت: پهلوی‌ها و آخرین روزهای پادشاهی ایران» (The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran) نوشته اندرو اسکات کوپر منتشر شده‌است. این کتاب، دومین پژوهش نویسنده آن دربارهٔ ایران است. نویسنده این کتاب، پیش از این، اثر دیگری را به نام «پادشاهان نفت: چگونه آمریکا، ایران و عربستان تعادل قدرت در خاورمیانه را تغییر دادند» در سال ۲۰۱۱ منتشر کرده بود.

اندرو اسکات کوپر دانش‌آموخته روزنامه‌نگاری از دانشگاه کلمبیا در آمریکا، مطالعات استراتژیک از دانشگاه ابردین در اسکاتلند و دارای دکتری تاریخ از دانشگاه ویکتوریا در نیوزیلند است. آقای اسکات‌کوپر همچنین در سال ۲۰۱۳، یک دوره فرصت مطالعاتی را در دانشگاه المصطفی قم گذرانده‌است.محمدرضا شاه پهلوی

او نویسنده نشریاتی مانند فارین پالیسی و گاردین بوده و تحقیقاتش در نیویورک تایمز، واشینگتن‌پست و اکونومیست هم منتشر شده‌است. او هم‌اکنون استاد دانشگاه کلمبیا در آمریکا است.

کتابِ سقوط بهشت: پهلوی‌ها و آخرین روزهای پادشاهی ایران، در ابتدا شامل فهرستی از وقایع مهم در سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ می‌شود و سپس به دو بخش اصلی و ۲۵ فصل تقسیم‌بندی شده‌است. بخش اول تحت عنوان «در جستجوی ایران» شامل فصل‌هایی به نام شاه، فرح دیبا، آیت‌الله، و امپراتور نفت و بخش دوم با نام «تودیع شاه» دربرگیرنده سیر حوادث انقلاب ۱۳۵۷ است.

کتاب زندگی شاه از کودکی تا به قدرت رسیدنش در سال ۱۳۲۰، ترورهای نافرجامش، حوادث ۲۸ مرداد، ازدواجش با فرح دیبا و در پایان ترک ایران را روایت می‌کند. در بخش دوم، نویسنده حوادث انقلاب و سقوط پادشاهی پهلوی را از منظر کسانی مانند رهبران انقلابی ایران، جیمی کارتر، ویلیام سالیوان (سفیر آمریکا در تهران)، فرح دیبا (یکی از کسانی که با او در کتاب مصاحبه شده‌است) و سایر خانواده‌های ایرانی و آمریکایی به تصویر می‌کشد.

نگاه غالب نویسنده در کتاب این است که شاه، ایران را در مدت سلطنتش تبدیل به یکی از پنج قدرت برتر جهان نمود. این نگاه چالش‌برانگیز با نظرات دیگر نویسنده همراه است که می‌گوید شاه، بر خلاف آنچه مطبوعات و رسانه‌ها در دهه هفتاد میلادی به تصویر کشیدند، یک دیکتاتور مستبد نبود و برعکس، او را به عنوان یک اتوکرات خیرخواه، نگران کشور و مردمش می‌داند.

کوپر نمونه‌هایی را ذکر می‌کند، از جمله انقلاب سفید شاه و ملت، که از نظر نویسنده، باعث افزایش ثروت مردم و سواد و حقوق زنان شد. کوپر به سایر اقدامات شاه نیز اشاره می‌کند، مانند گذراندن قوانین به گفته او سکولار و دادن آزادی بیشتر برای زنان و تشویق آن‌ها به رفتن به دانشگاه، تا جایی که در سال ۱۳۵۶ (۱۹۷۸) یک‌سوم جمعیت دانشجویان را بانوان تشکیل می‌دادند.

نویسنده می‌گوید که سوءاستفاده از قدرت و شکنجه وجود داشته‌است، اما بسیار کمتر از آن بوده که مخالفان شاه و روزنامه‌نگاران بیان می‌کردند. کوپر برای اثبات مدعایش به تحقیقات صلیب سرخ و اسناد جمهوری اسلامی ارجاع می‌دهد. در واقع، کوپر سعی می‌کند تا نشان دهد بر اساس بسیاری از ناظران، شاه به اندازه کافی جدی نبود و هیچ تمایلی برای برخورد با تظاهرات‌کنندگان چه قبل از سقوطش در انقلاب ۱۳۵۷ و چه در جریان شورش سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۳۲ نداشت.

کوپر اشاره می‌کند که شاه بارها پیشنهاد سازش به خمینی داده بود. از جمله می‌گوید در سال ۱۳۵۶ ملک حسین، پادشاه اردن به ایران رفت و به شاه پیشنهاد داد که حاضر است رهبری مبارزه علیه آیت‌الله خمینی را به عهده بگیرد، اما شاه پیشنهاد وی را رد کرده و گفته بود که برای حفظ تاج و تختش حاضر به کشتار مردمش نیست. حتی قبل از آن، صدام حسین به شاه پیشنهاد می‌کند که اگر او بخواهد، می‌تواند خمینی را در تبعید در عراق بکشد، اما شاه قبول نمی‌کند. کوپر اشاره می‌کند که دو سال بعد، عراقِ صدام و ایرانِ خمینی، یکی از خونین‌ترین جنگ‌ها را رهبری کردند که حدود یک میلیون کشته در دو طرف به جا گذاشت.

کوپر می‌افزاید که آمریکا هم توجه کافی به خمینی و حوادث انقلاب نشان نداده بود و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی‌آی‌ای) توجهی به نوارهای انقلابی خمینی که در تهران به فروش می‌رسید نشان نمی‌داد. کوپر می‌نویسد: «آمریکایی‌ها مطمئن بودند که خمینی نفوذی معتدلانه بر روی چپ‌ها و تندروها دارد». همچنین، کوپر نشان می‌دهد که علاوه بر سی‌آی‌ای، جیمی کارتر هم بی‌توجه به حوادث ایران بود و ذهنش بیشتر مشغول وساطت برای صلح میان اسرائیل و مصر بود.

به کتاب نقدهایی هم وارد شده‌است. آزاده معاونی، در نیویورک تایمز، می‌نویسد که کتاب کوپر از همان عنوانش مشخص است که بی‌طرف نیست. او داستان سقوط یک «بهشت» را نقل می‌کند. پس، از همان ابتدا او بر دستاوردهای شاه بیش از حد تأکید می‌کند، به عنوان نمونه تعداد زنانی که در سال‌های ۶۰ و ۷۰ خورشیدی وارد عرصه اجتماعی شدند بسیار بیشتر از میزان مشارکت زنان در زمان شاه بود.

مشکل اصلی کتابِ کوپر، به اعتقاد منتقد، این است که او نگاه خصمانه‌ای به اسلام دارد و مانند سایر شارحین غربی انقلاب، نتوانسته‌است درک کند که ایران یک جامعه دینی بود. برای همین کوپر نتایجی می‌گیرد که درست نیستند، مانند این که می‌نویسد: «خمینی می‌دانست راه قدرت در ایران از میان قشر ضعیف و فقیر جامعه می‌گذرد». او توجه کافی به آثار جلال آل احمد و علی شریعتی، که جنبه‌های دینی داشتند، و ذهن تعداد زیادی از جوانان را شکل داد، نشان نمی‌دهد.

از سویی دیگر کوپر سعی می‌کند که تمام گروه‌های انقلابی را زیر چتر اسلام‌گرایی گرد آورد. منتقد اضافه می‌کند که این درست نیست و تعداد زیادی از جوانان و تکنوکرات‌ها خواهان رفتن شاه بودند. همچنین، این گروه‌ها بسیار متنوع بودند و شامل دموکرات‌ها، مشروطه‌خواهان، ملی‌گراها و کمونیست‌ها می‌شد. از نظر منتقد، به سختی می‌توان به همه این گروه‌ها برچسب اسلامی زد، کاری که کوپر به نادرستی می‌کند.

کوپر ادعاهایی نیز مطرح می‌کند که به سختی قابل اثبات هستند. مانند اینکه شاه و امام موسی صدر طرحی مخفیانه داشتند، تا موسی صدر به ایران بازگردد و جانشین خمینی شود. از این رو کوپر ادعا می‌کند که خمینی و یارانش در قتل موسی صدر شریک هستند.

از نظر منتقد نیویورک تایمز، هدف اصلی کوپر، اعاده حیثیت از شاه است، کسی که در اوایل دهه هفتاد میلادی، در مطبوعات و رسانه‌ها متهم به نادیده گرفن حقوق بشر شده بود، تا جایی که سفیر آمریکا در سازمان ملل، او را با آدولف آیشمان مقایسه کرده بود. کوپر می‌گوید در مقایسه با صدام حسین و دیگران، «شاه یک اتوکرات خیرخواه بود». در پایان کوپر به خواننده‌ها می‌گوید که زمان آن فرارسیده‌است که نگاه‌مان را به شاه و آن دوران، که از گذشتگان به ما رسیده‌است، تغییر بدهیم.

اما منتقد اظهار می‌کند که بهترین بخش کتاب کوپر، گفته‌هایش دربارهٔ فرح دیبا است. سومین همسر شاه، چهره‌ای فرهنگی و محبوب که دانش‌آموخته معماری بود. او آثار نقاشان مهمی چون اندی وارهول را خریداری کرد، موزه ساخت و تهران را تبدیل به یک قطب فرهنگی کرد. کوپر می‌نویسد که فرح دیبا «موفق‌ترین چهره سیاسی قرن بیستم بود». او در واقع ستاره خانواده پهلوی بود.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

اصلاحگر ضد استعمار

آرشیو موضوع : کتاب

کتاب “تونل کبوتر”

«لوکاره» همچنین در این کتاب نوشته که پدرش چندین بار از زندان‌های خارج از کشور از او درخواست پول کرده است. او می‌نویسد: امروز هیچ حس محبت‌آمیزی از دوران کودکی‌ام یادم نمی‌آید، به استثنای برادر بزرگم که مدتی تنها سرپرست من بود. «جان لوکاره» که نام اصلی‌اش «دیوید جان مور کورنول» است، در کتاب زندگی‌نامه‌اش از عادت‌های …

ایران فانوس: کتابی که هم راه بود و هم راهنما

کتابی که هم راه بود و هم راهنما ایران فانوس، بیست و ششم اوت ۲۰۱۶:…  پس از این که جنبش اصلاح طلبی در سال ۱۳۷۶ در ایران آغاز شد و می رفت در داخل و خارج از ایران راه خود را پیدا کند و تاثیراتش را در داخل و اپوزسیون خارج نیز بگذارد، اتفاقی که …

فرازی از کتاب “سراب آزادی”

در ساختار کاری مجاهدین خلق فضا به گونه ای بود که سازمان دهی کار برای افراد فقط توسط مسئولین بالا مشخص می شد و نیروها اجازه انتخاب امور مورد علاقه خود بر اساس تخصص های فردی شان را نداشتند. افراد مرتبا از نقطه ای به نقطه دیگر چه در عراق و چه در خارج جابجا می شدند. مسئولیت …

معرفی کتاب اسلام رادیکال، مجاهدین ایرانی

این نوع کتاب­ها بر مسیر پر پیچ و خم و پر هزینه­ ای که آمده ایم درنگ می­کند و چشم ما را به راهی و هدفی که در پیش داریم، بیش از پیش باز خواهد گشود. متاسفانه طی سالیان گذشته نه مجاهدین و نه سایر جریانات و سازمان­های سیاسی چپ، هیچکدام کتابی و تحقیق و تحلیلی بالنسبه به …

فرازهایی از کتاب گسستن بندها

 فرقه ها به طور سیستماتیک فوبیاهای مختلفی را در اذهان اعضای خود به وجود می آورند. القای فوبیا یک تکنیک ساده ولی قدرتمند است که توسط فرقه ها برای ایجاد وابستگی و اطاعت در اعضا مورد استفاده قرار می گیرد. افرادی بوده اند که دیگر اعتقادی به رهبر فرقه و دکترین آن نداشتند، اما نمی توانستند از گروه …

اصلاحگر ضد استعمار

زمان از آن صبح سرد ۲۰ دی ماه سال ۱۲۳۰ جلالی که خاصه‌تراش مخصوص به حکم میرزا تقی‌خان فراهانی در حمام فین کاشان با فصد رگ، جان صدراعظم معزول را گرفت متوقف شد و تاریخ درباره مرگ امیرکبیر برای سال‌ها سکوت کرد و به این خبر کوتاه در روزنامه خود امیر یعنی وقایع اتفاقیه بسنده کرد که نوشت: …

دهمین سالگرد خاموشی خالق «شازده احتجاب»

نخستین آثار گلشیری به صورت کتاب در اواخر دهه‌ی چهل منتشر شد: مجموعه داستان «مثل همیشه» (۱۳۴۶) و رمان «شازده احتجاب» (۱۳۴۸) از نخستین آثار او بودند که به ویژه دومی جایگاه او را به عنوان یکی از مطرح‌ترین نویسندگان پیشرو ایران تثبیت کرد. پس از انقلاب سال ۵۷ گلشیری نوشته‌های داستانی و مقاله‌های ماندگاری در نقد ادبی …

معرفی کتاب ” زندگی بازیافته ” به قلم علی پوراحمد

کتاب روشنگر” زندگی بازیافته ” در ۲۰۰ صفحه در برگیرنده خاطراتی است ازیک عضو و مسئول سابق مجاهدین که بطور مبسوط چگونگی پیوستن و خروج خود ازیک سازمان تروریستی ومخرب کنترل ذهن را توضیح داده است و با یک نگاه روانشناسانه حیات خبیث و خائنانه و ضد مردمی و فریبکارانه سازمان مجاهدین به محوریت دجال گرایانه مسعود …

“ایرانی”،نامزد دریافت جایزه‌ بین‌المللی ادبیات معاصر آلمان

یکی دیگر از آثاری که در “فهرست کوتاه جایزه‌ی بین‌المللی ادبیات” جای گرفته، “ایرانی” از الکساندر ایلیچفسکی، نویسنده‌ی ۴۶ ساله‌ی جمهوری آذربایجان است. او که تحصیلات خود را در رشته‌ی فیزیک نظری در مسکو به پایان رسانده، نوشتن داستان، مقاله و رمان را از سال ۱۹۹۶ آغاز کرده است. نخستین اثر ایلیچفسکی با عنوان “ماتیس” در سال ۲۰۱۵ منتشر …

معرفی کتاب سقوط ـ وقتی همه عکس‌ها روی میز باشد

ماجرایی مثل ۲۸ مرداد ۳۲، بسته به آنکه آن را در کدام کتاب بخوانیم، یا پای سخن کدام راوی ماجرا بشنویم، می‌تواند همدلی ما را با یک سوی داستان برانگیزد و تقویت کند. اما من به شخصه مثل بسیاری از شما، این فرصت را نداشته‌ام تا همه روایت‌های موجود در مورد آن را کنار هم قرار دهم و …

پاسخ ترک

لطفا نظر خود را وارد کنید
لطفا نام خود را اینجا وارد کنید